Boekentip: Leren veranderen. Een handboek voor de veranderkundige

De boekenkast van TeamInDialoog is goed gevuld. Boeken waarmee gewerkt wordt in individuele, leiderschap- & teamcoaching en inspiratie voor trainingen en organisatieadvies. Neus eens door de boekentips en laat je inspireren.

“Leren Veranderen”, een boek wat het al meer dan 20 jaar ontzettend goed doet. Alle belangrijke lessen over veranderen zijn samengebracht in dit boek; informatie, kennis, praktijksituaties, verdiepingen, onderzoeken, oefeningen.

Waar ik graag door de tweede editie blader, is in februari 2019 een derde editie verschenen: “Leren veranderen. Kennis voor veranderaars in opleiding en praktijk”. De essentie is hetzelfde gebleven. De titel genuanceerder en pakkender. Wie heeft er eigenlijk niet met verandering te maken?

Verandering is vandaag de dag de enige constante factor.

Kleurenpalet

In het boek wordt je meegenomen in de veranderkleuren.
Hoor ik daar een diepe zucht? “Alweer zo’n modelletje, een testje met kleuren.” Toch ben ik als veranderaar heel blij met dit kleurenpalet.

Het kleurenpalet bestaat uit 5 veranderstijlen; kleurdrukdenken. Deze kleuren geven taal aan hoe mensen veranderen benaderen en over verandering denken.
Het gaat niet zo zeer om één dominante veranderkleur, maar om het kleurenpalet als geheel. De dynamiek ertussen en de toepassing van de verschillende veranderkleuren, passend bij het vraagstuk, de opgave of de interventie van dat moment.
De afgelopen jaren is deze theorie steeds verder (wetenschappelijk) onderbouwd. Naast de veranderbenaderingen staat in deze theorie de manier waarop we tot een veranderopgave komen centraal.

Het kleurenpalet kan je uit de verf laten komen als je de tijd neemt om uit te zoomen.

Wil je meer weten over de veranderkleuren? Lees hier verder.

Waarnemen, begrijpen en diagnosticeren

Om een mooi schilderij te maken, is het wel handig te weten wat je wilt creëren en hoe je daar komt. Het voorwerk legt de basis voor een schilderij dat tot leven komt. Dit boek is meer dan een kleurentheorie. Het boek biedt diverse diagnose-instrumenten. Wat is hier nu de werkelijke vraag of opgave, wat is de grondoorzaak?

Het verandertraject

Het verrijkende aan dit boek is dat alle elementen die een verandering beïnvloeden worden meegenomen. In het boek tref je een uitvouw-bladzijde (zie de overzichtsplaat) aan met alle bestanddelen van een (geplande) verandering. Te beginnen bij de historie en de context (omgeving, aanleiding, visie/filosofie) die samen de invloedsfactoren op het veranderidee vormen. Vervolgens komt met tot een veranderidee. Het veranderidee komt tot leven door de actoren, processen, betekenisgeving en reflectie.

De processen zijn voor de meeste mensen die met veranderen te maken hebben het meest bekend. Dit zijn de veranderfasen; eerst de diagnose en de kern van vraagstuk, vervolgens volgen de veranderstrategie, het interventieplan en de interventies zelf.

Bij de term actoren hebben we vaak ook nog wel een idee, welke rollen er zijn; initiatiefnemers, sponsors, mede-/tegenstanders, trekkers, uitvoerders of slachtoffers, regisseurs.

Waar we vaak minder bij stil staan of de tijd voor nemen is betekenisgeving en reflectie.
Het boek is een echte aanrader omdat het verdiept op de communicatie (betekenisgeving) en het type gesprekken dat past bij welke veranderkleur en veranderfase. De Caluwé en Vermaak gaan in op initiërende, begripsvormende, prestatiegerichte en afronden gesprekken.

Door al deze elementen te integreren komt je tot de effecten van het veranderproces. Dit zijn de kenmerken van; interactie, producten & diensten, bedrijfsprocessen, inrichting & besturing, mensen. Al deze effecten worden dieper uitgewerkt en toegelicht worden in het boek.
De effecten samen leiden tot de uitkomst van de verandering. Die uitkomsten resulteren in een bestemming.

Overzichtsplaat: Hoofdbestanddelen van (geplande) verandering. Bron: Leren Veranderen (Léon de Caluwé en Hans Vermaak)

Compleet, complex & steeds toegankelijker

Het boek telt zo’n 500 pagina’s. Een lijst met figuren en tabellen waar je ‘U’ tegen zegt.
Een super handig trefwoordenregister. Een lijst met ontzettend veel auteurs die aangehaald zijn en een nog langere literatuurlijst. Om die verschillende toegiften niet te vergeten.

Ondanks dat de teksten vlot te lezen zijn, is het geen lichte kost die de gemiddelde professional meeneemt in zijn koffer op vakantie. Voor mij is het meer dan een managementboek, ik beschouw dit als vakliteratuur voor wie werkzaam is in organisatieadvies of een sleutelpositie heeft in grote veranderingen.
Voor wie de complexiteit van veranderen echt wil doorgronden en meer zoekt dan een eenzijdige veranderaanpak, is het boek van De Caluwé en Vermaak een aanrader!

Door de heldere illustraties, diagrammen, schema’s en weergaven en de logische opbouw van het boek, is het ook goed toepasbaar voor wie heel gericht meer wil weten of iets te doen heeft met verandering.

Meer dan lappen tekst

Ik word enthousiast van boeken die meer zijn dan lappen tekst vol abstracte kennis en woorden waar je je tong over breekt.

Met de kennissite Leren Veranderen is er een diepere en bredere dimensie aan het boek gegeven. Je vindt hier allerlei tools, tips, videocolleges, kennisclips!

Wat mij betreft is het de aanvullende website Leren Veranderen die het boek en alle kennis toegankelijk voor een breed publiek maakt. Het is zelfs mogelijk alleen toegang tot de website te kopen.

De auteurs

Léon de Caluwé was organisatieadviseur, bedrijfskundige en emeritus hoogleraar advieskunde aan de Vrije Universiteit. Ik zie hem in Nederland als de expert in verandermanagement. Hans Vermaak is een organisatieadviseur en veranderaar met vele kanten; docent, onderzoeker en schrijver. Hij is verbonden aan gerenommeerde adviesbureaus.