Verhaal van Koning Eigenheimer
Wanneer autocratische besluitvorming niet werkt

Wanneer mensen zich niet gehoord en betrokken voelen komt er een barst in het vertrouwen en een breuk in eigenaarschap. Bij autocratische beslissingen neigen mensen tot saboteren. In deze blog vertellen we het verhaal van Koning Eigenheimer, een inkijk in hoe sabotagegedrag ontstaat.

Voelen mensen zich niet gehoord of krijgen minderheidsstandpunten geen ruimte, dan volgt vaak sabotagegedrag. Sabotagegedrag is gefrustreerd gedrag wat verschillende vormen aan kan nemen en een manier is om te zeggen wat gezegd moet worden.

Deep Democracy is een manier van dialoog en besluitvorming waarbij de wijsheid van de minderheid wordt meegenomen in het meerderheidsbesluit. Vanuit het geloof dat juist in al die verschillen meerwaarde zit. In Deep Democracy wordt met de metafoor van de ijsberg gewerkt. Bij Deep Democracy vaar je als het ware in de onderstroom. Zo haal je, zonder oeverloos te vergaderen of te polderen, alle opvattingen naar boven. Niet er omheen blijven dralen, maar het conflict constructief aangaan om er samen beter van te worden. Dat kan alleen als ruimte biedt om samen een veilige omgeving te creeren waarin dat kan. Door openhartig naar elkaar te luisteren en ieders kijk oordeelvrij serieus te nemen.

Mooi en makkelijk gezegd, in de praktijk rafelig en lastig gedaan. Laten we je meenemen in het verhaal van de koning:

Er was eens een koning

Koning eigenheimer, vernoemd naar de welbekende aardappelsoort. Deze koning hield ongelijk veel van patatjes. En chips. En aardappelkroketjes. Op een goede dag kwam hij daarom op het lumineuze idee om iedereen in het land te verplichten om alleen nog maar aardappels te verbouwen. 

Hij trok naar de centrale markt en verkondigde met luid tenor: “Vanaf nu, te weten per heden, is het iedereen enkel toegestaan aardappels te verbouwen.” Hij knikte vriendelijk, stapte in zijn koets en reed weg. Het volk bleef verbaasd achter.
Een aantal van hen was dolenthousiast, want zelf ook een aardappelliefhebber! De ander kreeg de ondernemersgeest, een mayonaise handel voor bij al die frietjes.

De volgende dag verzamelden zich groepjes op het dorpsplein. Sommigen lachten om koning Eigenheimer, dreven de spot met zijn arrogante houding en superieure bestaan.
Een paar mensen bedachten smoesjes. Een groepje dorpelingen bedacht dat je achter al die aardappels vast stiekem wat andere groenten kon verbouwen. Weer andere kwamen in opstand. Sommigen bleven stil en deden niets of zeiden ‘ja’ en deden ‘nee’.

De koning aanschouwde het geheel en dacht dat het wel over zou waaien.
Maar met het verstrijken van de tijd nam de sabotage van de boeren en dorpelingen toe. Er waren zelfs mensen die andere aardappelsoorten gingen verbouwen. Waaronder een giftige aardappelsoort, om zo met het proeven hiervan de koning proberen te vergiftigen. Boeren vertrokken naar andere landen of kwamen in groepjes met landbouwwerktuigen en spandoeken in opstand.

Na een lange tijd vrijwel alleen aardappelen gegeten te hebben, werden mensen zwak en ziek. De koning kreeg advies van zijn raadslieden, hoorden hen en aan en trok zijn eigen plan. Want zo zei hij: “Al deze reacties van het volk, dat is weerstand! We gaan door en drukken de weerstand de kop in.” Samenzweerders en tegenwerkers einigden aan de schandpaal. Zo ging het nog even door, totdat zelfs de raadslieden één voor één ontslag namen. De enthousiastelingen die ook zo van aardappelkroketjes en chipjes hielden voelden zich ondergewaardeerd, want zij kregen nauwelijks aandacht meer. 

Een land met verzwakte boeren en dorpelingen. Te weinig mensen, eenzijdig voedsel en eenzijdige economische middelen om een gezonde maatschappij te onderhouden.

Sabotagegedrag

Met democratische dialogen en besluitvorming voorkom je sabotagegedrag. Nu is autocratie niet per definitie fout of slecht. In crisissituaties of bijvoorbeeld bij het blussen van een brand door de brandweer is autocratische besluitvorming helpend. Daarnaast heb je als ondernemer, manager, leider ook in het stellen van kaders en richting een autocratische rol.
Het wordt anders wanneer de minderheid niet gehoord wordt, verschillen en tegenstellingen worden uitgesloten, er weinig tot geen inspraak is of de aanwezig potentie van alle betrokken niet benut wordt.

Zelfs al zijn de juiste elementen aanwezig voor diep democratisch samenwerken en leiderschap, dan nog vraagt het om aandacht.
Sabotagegedrag steekt sneller de kop op dan je denkt; Je kent het vast wel dat je ergens een mening over hebt, maar het toch niet zegt. Bang om iemand te beledigen. Of je denkt dat het toch geen zin heeft. Je maakt je druk over wat de anderen van je zullen denken. Je wilt niet moeilijk doen. Je voelt je bij voorbaat niet serieus genomen of bent bang voor gedoe of conflict. Of je kiest er voor iets te zeggen, maar niet precies dat wat in je gedachten of in je hart is. Lees hier meer over sabotagegedrag